- Klimaatverandering zal gevolgen hebben voor de sociale structuur van onze samenleving - waardoor de vooruitgang richting een meer gelijke wereld, ongedaan kan worden gemaakt.
- In dit artikel bespreken we verschillende vormen van ongelijkheid, hoe ze samenhangen met klimaatverandering en wat we kunnen doen om beide problemen op te lossen.
Met de goedkeuring van de Sustainable Development Goals (SDG's) in 2015 zorgden de Verenigde Naties voor 17 doelen om onze wereld te verbeteren. De SDG's zijn sterk met elkaar verbonden en het bereiken van de ene hangt vaak van de andere af.
Klimaatactie, SDG nummer 13, zal een enorme invloed hebben op ons vermogen om de andere doelstellingen te bereiken. Het algemeen perspectief is dat klimaatverandering problemen zoals honger zal verergeren - droogtes en overstromingen zullen vaker voorkomen met gevolgen voor de landbouw, wat zal leiden tot verminderde oogstopbrengsten en meer hongersnood. Het effect van klimaatverandering op ongelijkheid is een minder besproken onderwerp, dat nu steeds meer aandacht krijgt.
De ongelijkheid doorbreken
Om te begrijpen hoe klimaatverandering tot meer ongelijkheid kan leiden, moeten we het verder uitsplitsen. Ongelijkheid is een breed en complex begrip. Er zijn veel soorten ongelijkheid, maar in het kader van dit artikel kijken we naar zes hoofdtypes die samenhangen met maatregelen tegen klimaatverandering
1. Inkomensongelijkheid
We hebben de afgelopen jaren vooruitgang geboekt op het gebied van de inkomensongelijkheid tussen landen. Tussen 2008 en 2013 is de ongelijkheid wereldwijd voor het eerst sinds de industriële revolutie gedaald. Dit is goed nieuws, maar wat zorgwekkend is, is dat studies aantonen dat de klimaatverandering nu al een impact heeft op de economische ontwikkeling van bepaalde landen.
Uit een studie van de universiteit van Stanford blijkt dat er een “Goudklokje-zone" bestaat qua temperatuur voor de economische output van een land. Koudere en rijkere landen op het noordelijk halfrond - zoals Canada en Noorwegen - komen steeds dichter bij deze ideale temperatuur, terwijl landen met lagere inkomens aan de evenaar en in de tropen steeds verder van deze zone verwijderd raken.
Bron: Global warming has increased global economic inequality
Hoe erger de klimaatverandering wordt, hoe verder landen met lage inkomens van de ideale economische productietemperatuur wegdrijven - wat leidt tot nog grotere ongelijkheid. In de studie van Stanford wordt geschat dat de top-5 van landen die het meest zullen worden getroffen, India, Soedan, Nigeria, Indonesië en Brazilië zijn - met een totale bevolking van meer dan 2 miljard.
2. Genderongelijkheid
Vrouwen zijn kwetsbaarder voor klimaatverandering. Zij hebben historisch gezien wereldwijd minder toegang tot onderwijs, beperkte mogelijkheden om te werken en krijgen een lager loon voor hetzelfde werk. Maar als we specifiek naar de ontwikkelingslanden kijken, hebben vrouwen nog minder toegang tot gelijke kansen, wat betreft werk, gezondheid en geld.
Verwacht wordt dat de wereldwijde klimaatverandering de bestaande nadelen voor vrouwen nog zal versterken (zeker in armere gebieden). In ontwikkelingslanden kunnen vaker voorkomende droogtes en overstromingen de oogsten bijvoorbeeld vernietigen. Als gevolg daarvan zullen de kostwinners, vaak mannen, bijvoorbeeld maandenlang van huis zijn om een inkomen te verdienen. Vrouwen moeten dan voor de kinderen zorgen en verdienen wat ze kunnen om te overleven. Met meer droogte, overstromingen en extreme weersomstandigheden ten gevolge van klimaatverandering, krijgen vrouwen meer te lijden omdat armoede wordt verergerd - wat leidt tot grotere niveaus van ongelijkheid tussen mannen en vrouwen.
Bron: World Bank Blogs
3. Belastingsongelijkheid
In heel wat landen betalen vermogende particulieren niet hun eerlijke deel van de belastingen. Belastingvoordelen en -kredieten bevoordelen personen met een hoog inkomen onevenredig en het bestaan van belastingparadijzen werkt de ongelijkheid alleen maar verder in de hand.
Onze reactie op de klimaatverandering kan belastingongelijkheid verder uitvergroten, als het beleid niet correct wordt uitgevoerd. In veel Europese landen zijn bijvoorbeeld koolstofbelastingen ingevoerd om burgers aan te moedigen over te schakelen op schonere energiebronnen.
Mensen met lagere inkomens zijn meer afhankelijk van fossiele brandstoffen voor verwarming en vervoer en worden harder getroffen door belastingen op uitstoot. Studies tonen aan dat een koolstofbelastingbeleid ongelijkheid kan verminderen als de inkomsten gebruikt worden voor projecten rond energieaanpassingen in gezinnen met een laag inkomen.
4. Gezondheidsongelijkheid
Er bestaat grote ongelijkheid op gebied van gezondheid, zowel tussen als binnen landen. Ongelijkheid op gezondheidsgebied is het gevolg van veel factoren, waaronder verschillen in levens- en arbeidsomstandigheden en toegang tot goede gezondheidszorg. Deze ongelijkheden zorgen mee voor de verschillen in levensverwachting tussen landen.
Bron: ourworldindata.org/life-expectancy
Klimaatverandering kan ongelijkheid op gebied van gezondheid op een aantal manieren vergroten. Zo hebben ontwikkelingslanden in Afrika en Azië nu al een lagere levensverwachting dan westerse landen. Door de wereldwijde temperatuurstijging zullen deze landen te maken krijgen met een moeilijker leef- en werkklimaat - met gevolgen voor de gezondheid. Lagere economische groei zal ook leiden tot een lagere kwaliteit van de gezondheidszorg.
5. Ongelijkheid in onderwijs
Om ontwikkelingslanden een hoog niveau van economische groei te laten bereiken en het verschil met ontwikkelde landen terug te brengen, is onderwijs van cruciaal belang. Klimaatverandering zou echter kunnen leiden tot grotere ongelijkheden op gebied van onderwijs tussen landen en continenten
In een studie uit 2019 probeerden onderzoekers een verband te kwantificeren tussen klimaatverandering en onderwijsniveau in de tropen. Een van de conclusies was dat "blootstelling aan temperaturen die hoger zijn dan gemiddeld tijdens de prenatale en vroege levensperiode gecorreleerd is met minder jaren schoolopleiding in Zuidoost-Azië". Naarmate de temperatuur wereldwijd verder stijgt, zal dit probleem alleen maar erger worden, waardoor er tussen de landen verschillen zullen ontstaan in het onderwijsniveau van de burgers.
6. Raciale ongelijkheid
De media besteed de laatste jaren meer aandacht aan raciale spanningen, vooral in de VS. De gevolgen van klimaatverandering zouden die ongelijkheden wereldwijd kunnen vergroten.
In de VS bestaan de buurten die het minst aan de klimaatverandering zijn aangepast, hoofdzakelijk uit zwarte bewoners. In die buurten zijn de woningen van mindere kwaliteit, is er minder schaduw en zijn er minder bomen dan in overwegend blanke buurten.
Volgens de New York Times "hebben federale ambtenaren in de jaren dertig buurten in Richmond, Virginia afgebakend als riskante investeringen omdat de bewoners zwart waren". Dit leidde tot tientallen jaren van onderinvestering in deze gebieden, wat vandaag zorgt in slechte, schaduwrijke buurten en veel warmere leefomstandigheden voor de bewoners in deze gebieden.
Bron: NYT - How Decades of Racist Housing Policy Left Neighborhoods Sweltering
Naarmate de klimaatverandering versnelt, zullen de mensen in deze buurten nog meer te lijden onder het feit dat hun huizen en openbare ruimten minder goed bestand zijn tegen de stijgende temperaturen, waardoor de raciale ongelijkheden die al generaties lang bestaan, in stand blijven.
Een unieke kans om de toekomst in handen te nemen
We mogen klimaatverandering niet zien als een op zichzelf staand probleem - het is multivariabel en hangt samen met vele andere problemen van onze samenleving. Als we dat erkennen hebben we de sleutel tot de co-benefits of nevenvoordelen die klimaatactie kan opleveren.
Het juiste beleid rond klimaatmaatregelen kan mensen uit armoede halen, vrouwen mondiger maken en de in onze samenleving verankerde raciale ongelijkheid helpen wegwerken. Zij die het meest lijden onder ongelijkheid moeten de eersten zijn om te profiteren van een groen herstel. Door investeringen te richten op bijvoorbeeld het aanpassen van goedkopere woningen en historisch achtergestelde buurten, kunnen we het tij tegen de klimaatverandering keren en onze samenleving meteen rechtvaardiger maken. In het kader van de uitrol van het COVID-19-vaccin zullen de mensen die het kwetsbaarst zijn voor het virus, het vaccin als eerste krijgen. Met maatregelen tegen klimaatverandering zou het niet anders moeten zijn.
Sander is Futureproofed's in-house marketing wizard. Zijn doel is om onze expertise in het future-proofen van steden en bedrijven bekend te maken. Als hij niet in data en stategie verdwaalt vind je hem meestal op de fiets, in de keuken, of verdiept in een videogame.
Schrijf je in voor de Futureproofed Nieuwsbrief 📬
Een nieuwsbrief voor ambitieuze stadsteams en burgemeesters die actie ondernemen op het gebied van klimaatverandering. Schrijf je in voor educatieve artikelen, tips voor klimaatactie, verhalen en inspiratie van ons Futureproofed team, direct afgeleverd in je inbox - één keer per maand.
