De komende decennia zullen we in onze regio te maken krijgen met jaarlijkse temperaturen die tussen de 2,6 en 3,5 graden Celsius hoger liggen. Maar die stijging is niet gelijkmatig verdeeld over tijd en plaats. Vooral ‘s zomers en in de steden zal het puffen worden. Maar gelukkig valt er iets aan te doen. 😅 Een pak verfrissende tips, recht uit onze FutureproofedCities-database. 💦
Eerst en vooral: waarom is stadshitte zo’n probleem? 🧐
Meer beton en grijs, minder ventilatie: ‘s zomers warmt de stad sneller op en vervolgens geraakt die hitte moeilijk weer weg. Resultaat: het hitte-eilandeffect, dat ervoor zorgt dat steden als Gent in de zomer wel 8 graden warmer zijn dan het platteland errond. Stedelijke hittegolven zoals die van Parijs, met dagmaxima tot 42 °C, zullen in de toekomst frequenter voorkomen.
De impact daarvan is niet alleen een stijgend aantal terrasgangers op zwoele zomeravonden. Mensen blijken minder productief, het waterverbruik schiet de hoogte in en vooral mensen met een zwakkere gezondheid komen in de problemen.
Het goede nieuws? We kunnen er iets aan doen. Door ons vandaag klaar te maken voor het veranderend klimaat, kunnen we schade en risico’s vermijden en tegelijk de leefbaarheid van steden op langere termijn veiligstellen. Kers op de taart: klimaatadaptatie brengt tegelijk ook extra voordelen, denk aan meer biodiversiteit tot in het hart van de stad, of meer ruimte voor recreatie, of meer water in de stad. 💪
Genoeg gepraat. Tijd voor actie!
Geïnspireerd op succesvolle praktijkervaringen, hebben we een lijst van standaardmaatregelen opgesteld die helpen om jouw stad of gemeente hittebestendiger te maken. Algemeen geldt dat natuurgebaseerde oplossingen het meest kosten-efficiënt zijn en het grootste aantal bijkomende voordelen bieden. Krijg je groen (natuur) en blauw (water) tot in het centrum van de stad? Dan zal je stad hittebestendiger zijn.
🏗️ Ruimtelijke ordening
Van beton naar spons
Bewaar de open ruimte die nog rest en breek waar mogelijk verhardingen uit. In Genk werd een stuk grond naast het oud gemeentehuis onthard. In de plaats komt een grote kruidentuin, met sociale functie. Ontharden helpt niet alleen om wateroverlast te vermijden, het helpt ook om slimmer met water om te springen in droogteperiodes.
Om je een beeld te geven: wanneer de bodem niet verzegeld is met beton, dan werkt die als een spons. Ze slorpt het water op - en houdt het vast. Zo krijgt het de kans om in de diepere grond te sijpelen. De verdamping van het water heeft trouwens ook een koelend effect. Ontharden is met andere woorden cruciaal voor de stad van de toekomst. Gent stelde een heuse onthardingsaannemer aan, en wil elk jaar tot 15% minder verharding op haar grondgebied. 🙌
Open riool wordt het blauwe goud
In steden werden rivieren vroeger vaak ingekokerd en onder de grond weggestopt. Logisch, ze deden vaak dienst als open riool. Dankzij een betere waterzuivering hebben rivieren hun aantrekkingskracht herwonnen. En voor optrekjes aan het water betaal je vandaag de dag fors meer.
Het opnieuw openleggen van rivieren heeft ook heel wat extra voordelen: zo koelt water de stadshitte aanzienlijk af, en vormen rivieren ecologische verbindingen of corridors tussen natuurgebieden aan de rand van de stad en het centrum. Steden als Mechelen hebben volop de kaart getrokken van meer water in de stad, door Middeleeuwse vlietjes open te leggen. Nog een manier om (regen)water in de stad te houden, is door wadi’s aan te leggen. Die vermijden dat schoon water in de riolering terechtkomt.
🎬 Acties
🏘️ Gebouwen
‘s Zomers kan het onaangenaam warm worden in huis. Zeker in oudere huizen is dat wel eens een probleem. Door het grote aantal kieren en spleten en oude raamkozijnen sluipt de hitte er letterlijk binnen. In de winter gebeurt hetzelfde met de koude. Resultaat: veel energieverlies. Wat valt daaraan te doen? Een grootschalige isolatie-transformatie van woningen, het gebruik van afkoelende bouwmaterialen of de inzet van groendaken. Die zorgen trouwens niet alleen voor verkoeling en wateropslag, maar ook voor een boost aan biodiversiteit.
Wist je trouwens dat groendaken de levensduur van een dak kunnen verdubbelen, en de waarde van een eigendom met 8% doen stijgen?
🎬 Acties
- Organiseer groepsaankopen, premies of info-avonden voor isolatie
- Geef premies voor groendaken
🌳 Milieu en groen
In Vlaanderen beslaan private tuinen 8% van de totale oppervlakte. In de stad is een groot deel van de niet-verharde ruimte in privébezit. Door die oppervlakte groen in te richten, met bomen en hagen, treedt een verkoelend effect op. Bijkomend voordeel: de biodiversiteit verhoogt.
Steden kunnen ook strategisch gelegen bospartijen of open ruimte kopen, aan de rand van de stad. Zo kunnen ze ventilatie-assen creeëren. Die laten de natuurlijke airco tot in het centrum van de stad waaien, zo blijkt uit onderzoek van de UGent.
🎬 Acties
Adaptatie in actie: onze community doet het
Om het samen te vatten: we begrijpen dat je stad druk in de weer is om de verschillende uitdagingen tegelijkertijd aan te pakken. Maar bij Futureproofed staan we klaar om je te ondersteunen, zowel bij klimaatmitigatie als klimaatadaptatie.
Hasselt, zo bleek uit een interview dat we met hen hadden, pakt de twee hoofdthema’s tegelijkertijd aan. De truc: twee voltijdse krachten bouwen de twee thema’s aan elkaar tot een volwaardige klimaatstrategie.
Benieuwd wat maakt dat deze maatregelen en acties uitgroeien tot een succes? Hoe andere steden het doen? Onze online community maakt je met plezier wegwijs. 💚
