We zullen het met minder water moeten doen. Overal ter wereld zorgt dat voor een groot risico voor de volksgezondheid. Gelukkig zijn er concrete maatregelen waarmee steden het hoofd kunnen bieden aan periodes van droogte. Wij van Futureproofed doken in onze database voor een droogtebestendig pakket. 👇
Waarom is droogte een probleem?
Een dooddoener: water is essentieel voor elke vorm van leven. Sommige regio’s in de wereld zijn nu eenmaal droger dan andere, en dat is perfect normaal. Maar wat gebeurt er als de natuurlijke watercycli verstoord worden? Klimaatverandering betekent dat die natuurlijke watercycli... welja, niet meer natuurlijk zijn. 😕
Nu al zijn we getuige van klimaatveranderingen die een invloed hebben op droogte. De jaarlijkse hoeveelheid regen - vooral in Zuid-Europese landen - is in vrije val sinds 1950. In Centraal- en West-Europa was de lente van 2020 ongezien droog: op sommoge plekken regende het maar een vijfde van wat tot nu toe geldt als normaal.
Toekomstige klimaatscenario’s over regen zijn uiteenlopend, maar één ding lijkt vast te staan: we zullen vaker te maken krijgen met extreme gebeurtenissen, zoals lange periodes van droogte.
Van droogteperiodes wordt verwacht dat ze in sommige regio’s zullen toenemen met 32 dagen per jaar, tegen het eind van deze eeuw. Dat komt overeen met een extra maand aan erg droge omstandigheden. Zelfs wanneer de jaarlijkse hoeveelheid regen toeneemt in Noord-Europese landen, zullen de warmere temperaturen ertoe leiden dat het water verdampt en water onttrekt aan de bodem.
Hoe passen steden in dit verhaal?
Stedelijke gebieden zijn dichtbevolkt en bevatten veel verharde oppervlakte. Dat betekent dat inwoners grote hoeveelheden water nodig hebben. Tegelijk zorgen verharde oppervlakken ervoor dat het water snel de riool instroomt, waardoor het niet de kans krijgt om in de grond te sijpelen en grondwatervoorraden aan te vullen.
Dit is bijvoorbeeld het geval in Vlaanderen, waar de waterbeschikbaarheid bijna 4 keer kleiner is dan in de buurlanden. Met het vooruitzicht dat 70% van de wereldbevolking in steden zal wonen in 2050, kunnen we maar beter leren om op een andere manier om te gaan met water.
En we weten het wel: maatregelen plannen met een looptijd van 30 jaar is moeilijk te verkopen. Mensen willen de voordelen vandaag en onmiddellijk zien. Het goede nieuws is dat droogte-adaptatie vandaag al voordelen oplevert. ⏰
Droogtemaatregelen van FutureproofedCities
Hét geheim voor een succesvolle droogte-adaptatie is simpel: optimaliseer het gebruik van water, en zorg ervoor dat water lokaal bijgehouden wordt waar het valt.
Efficiënter gebruik maken van het water dat er al is, is de allereerste stap. Het betekent dat we waterbesparende technologieën inzetten om de consumptie standaard naar beneden te krijgen. Extra motivatie: water besparen is ook geld besparen.
🌇 Gebouwen
In Europese landen gaat 60% van het water van huishoudens naar baden, persoonlijke hygiëne en het toilet. Een aanzienlijk aandeel (15%) gaat naar het wassen van kledij. Steden kunnen via bewustmakingscampagnes aanmoedigen om zuiniger om te gaan met water.
💡 Zaragoza (Spanje) startte met zo’n actie bij burgers en bedrijven. Resultaat na 15 jaar: 30% minder waterconsumptie .
🦋 Milieu en biodiversiteit
Nu steden en hun inwoners almaar duidelijker meer groen willen, is het belangrijk om de juiste aanplantingen te kiezen. Planten die niet veel water nodig hebben, en tegelijk goed zijn voor de lokale biodiversiteit, bijvoorbeeld. Bovendien kunnen publieke parken op een slimme (en zuinige) manier bewaterd worden.
💡 British Royal Horticultural Society maakte een handige lijst met droogteresistente planten.
💡 Slimme irrigatietechnieken in parken: de stad Victoria-Gasteiz zette er dankzij Europese steun een op. 30% minder waterverbruik, minder werk en energiebesparing.
👩🌾 Landbouw
Landbouw verbruikt maar liefst 70% van de eenvoudig beschikbare watervoorraden, wereldwijd. Meer biomassa produceren, met minder water is de boodschap. Dat kan bijvoorbeeld door gewassen te selecteren die aangepast zijn aan drogere omstandigheden, of door slimme irrigatietechnieken te gebruiken.
💡 Slimme irrigatie. In Emilia-Romagna (Italië) wordt op die manier 20% water bespaard.
💡 In Nederland, vonden onderzoekers van de Universiteit van Wageningen dat droogteresistente gewassen zoals quinoa, aardappelen zouden kunnen vervangen.
Grondwatervoorraden aanvullen met water kan de waterbeschikbaarheid op langere termijn veiligstellen. Daar is geen raketwetenschap voor nodig. Laat het natuurlijke proces van infiltratie gewoon z’n werk doen.
Waterdoorlatende bodems kunnen infiltratie enorm doen stijgen. In nieuwbouwprojecten of bij renovaties kunnen wadis het regenwater langer ter plekke houden, zodat het in de bodem kan dringen. Maar ook regenwatertonnen kunnen helpen om regenwater op te vangen - en het nadien te gebruiken voor huishoudens.
💡 Eeklo zorgt ervoor dat regenwater in de bodem kan dringen, nadat het in een buurt alle geconnecteerde regenwatertonnen gevuld heeft.
💡 Herent promoot de installatie van regenwatertonnen.
Regionale actie 🤝
Ervoor zorgen dat water beschikbaar is in een hele regio, is een enorme uitdaging die het stedelijk niveau soms overstijgt. Duidelijke onthardingregels zijn nodig. Dat betekent ook dat er op bepaalde plaatsen beton uitgebroken zal worden, en vervangen wordt door zachtere ondergrond, zoals wadis. Maar, het betekent ook dat er zones afgebakend moeten worden waar niet meer gebouwd kan worden, zodat het water er ruimte krijgt. Extra voordeel: er komt niet alleen ruimte voor infiltratie, maar vaak ook voor recreatie.
💡Heropen rivieren. Steden als Mechelen hebben geïnvesteerd om weer water in het centrum te krijgen, door middeleeuwse vlieten open te leggen. Extra voordeel: dat water zorgt voor verkoeling en biodiversiteit in het hart van de stad.
💡Gent duidde een onthardingsaannemer aan, zo wil de stad haar ambitie waarmaken om 15% te ontharden per jaar.
💡Bouwvrije zones. Het project van Kristalbad in Enschede helpt 187k m3 water bergen in een multifunctioneel gebied.
Deze maatregelen kunnen jouw stad helpen om droogtebestendiger te worden. Tegelijkertijd zorgen ze voor besparingen (in euro) en een betere levenskwaliteit op korte termijn. Hoe gaat jouw stad om met droogte? Laat het ons weten. Bij FutureproofedCities delen we maar wat graag jouw inzichten, ervaringen en voorbeelden. In onze online tool helpen we om klimaatmaatregelen te stroomlijnen, over de verschillende beleidsdomeinen heen. En we vertrekken daarbij vanuit de meest dringende lokale uitdagingen.
Behalve de droogte, krijgen steden in de toekomst ook te maken met hitte. Hoe je je daar tegen wapent, dat lijstten we al eens op in dit pakket tegen het hitte-eilandeffect.
Interessant artikel? Registreer je voor een maandelijkse dosis inspiratie:
