Nauwelijks is de coronacurve afgevlakt of het regent analyses die de parallel trekken met de klimaatcrisis. Dat valt te begrijpen. Toch is er minstens één wezenlijk verschil: de klimaatcrisis kunnen we oplossen zonder onszelf pijn te doen. Integendeel.
Hoe massief de ellende van de coronacrisis ook is, de voorbije weken vielen drie lichtpunten te ontwaren. Het eerste: burgerzin bestaat echt. Sneller en efficiënter dan we het ons ooit hadden kunnen voorstellen, zijn burgers hun gedrag gaan veranderen. Zelfs als het emotioneel of financieel zwaar was. We blijken massaal in staat te zijn om niet alleen aan onszelf te denken en in het algemeen belang te kunnen handelen. Of zoals Rutger Bregman het observeerde: de meeste mensen deugen. Wat een geruststelling.
Tweede lichtpunt: wanneer we geconfronteerd worden met een ongeziene crisis, ontpopt het leiderschap. Een noodregering die zich laat adviseren door experts, het kan. Ook lokale overheden draaien overuren om burgers te informeren en te ondersteunen.
En ook het economisch leiderschap floreerde. Bedrijven, de banken op kop, sprongen bij om financiële verlichting te brengen voor gezinnen en bedrijven door betalingsuitstel te geven.
Die tandem van burgerzin en leiderschap is precies wat we nodig hebben om ook de klimaatcrisis het hoofd te bieden.
Parallellen trekken is nooit zonder gevaar, maar in het geval van de corona- en de klimaatcrisis is het moeilijk om voorbij te gaan aan de gelijkenissen.
Ook de klimaatcrisis gaat over een wereldwijd gezondheidsprobleem. In Europa alleen al hebben klimaat- en weersgerelateerde gebeurtenissen 112.000 extra doden veroorzaakt sinds 1990, zo rapporteert de WHO. De organisatie schat dat er tussen 2030 en 2050 wereldwijd 5 miljoen extra doden kunnen vallen. Die cijfers halen de nieuwsbulletins zelden.
Een andere gelijkenis: het tijdsvenster waarin we moeten handelen, is beperkt. Dat is harde fysica. Slagen we er niet in om de CO2-uitstoot elk decennium te halveren, dan worden grote delen van de planeet onleefbaar, economieën verwoest en samenlevingen ontwricht.
De toekomst wordt beter
De moed zou je voor minder in de schoenen zinken. Maar het grootste misverstand is dat de klimaatcrisis grote offers van burgers en bedrijven gaat vragen. Vaak is dat misverstand gevoed door goedbedoelde campagnes als dikketruiendag of Earth Hour. Alsof we in de toekomst onze avonden bibberend rond een olielantaarn zouden moeten doorbrengen. Dat is gelukkig niet zo: de toekomst wordt beter en comfortabeler.
Want de transitie zorgt ervoor dat je woning geïsoleerd is. Dat we in België volgens McKinsey 5,2 miljard euro per jaar besparen door energie-efficiëntie. Dat we leefbare steden hebben waarin de fiets of het openbaar vervoer de veiligste, goedkoopste optie zijn.
Ons dagelijks leven zal beter worden en onze economie veerkrachtiger, met klimaatjobs die hier zullen blijven. Zo kan de transitie een hefboom zijn om andere maatschappelijke uitdagingen aan te pakken. Denk aan sociale ongelijkheid. De transitie biedt een kans om onze samenleving opnieuw te boetseren.
Stroomversnelling nodig
Dicht bij hun burgers vormen steden het ideale niveau om acties te coördineren. Een handvol steden is al volop aan de slag. Maar een groter deel is nauwelijks begonnen. Uit de begeleiding van 130 gemeentes bij het implementeren van hun klimaatplan, hebben we bij Futureproofed geleerd dat ze vaak voor dezelfde problemen staan. De aangestelde milieu- of duurzaamheidsambtenaar staat er alleen voor. Er is nauwelijks budget of tijd beschikbaar.
Vele steden, intercommunales, provincies en gewesten werken naast elkaar envinden telkens opnieuw het wiel uit onder de vorm van studies, rapportering en monitoring. De nodige kennis om tot actie over te gaan, zit versnipperd. Zo verliezen we kostbare tijd. Tijd die er simpelweg niet is.
Het leiderschap en de burgerzin die we de afgelopen weken gezien hebben, bewijzen dat we als samenleving over de noodzakelijke ingrediënten beschikken om na corona ook de klimaatcrisis het hoofd te bieden. Laten we dat nu maar gewoon doen ook.
