- Steden hebben moeite om financiering te vinden voor klimaatadaptatie.
- We bespreken een paar courante uitdagingen die gepaard gaan met het financieren van deze projecten, en innovatieve manieren om ze te omzeilen.
De uitgaven voor maatregelen tegen klimaatverandering stijgen overal. Volgens het laatste rapport van Climate Policy Initiatives, Global Landscape of Climate Finance 2019, "overschreed de klimaatfinanciering in 2017 voor het eerst de grens van een half miljard dollar". Dit is geweldig nieuws voor onze planeet. Het grootste deel (93%) van deze financiering gaat echter naar maatregelen voor klimaatmitigatie, zoals hernieuwbare energiebronnen, energie-efficiëntie en koolstofarm vervoer. Slechts 5% gaat naar maatregelen voor klimaatadaptatie. Waarom is er dan zo weinig belangstelling voor adaptatie? En hoe die kan het niveau van mitigatie-financiering behalen?
Wat zijn de uitdagingen bij het financieren van klimaatadaptatie in steden?
De lage budgetten voor adaptatie zijn niet te wijten aan een gebrek aan projecten. Klimaatadaptatie is overal in onze steden nodig - van de behoefte aan meer groen tot beter waterbeheer en alles daartussen. Er zijn oneindig veel projecten om onze steden te verbeteren, schoner en leefbaarder te maken. De uitdagingen zijn genuanceerder en specifieker voor bepaalde adaptatieprojecten.
- 📉 Laag financieel rendement - “Money talks" en helaas kan het moeilijk zijn om de voordelen van een adaptatieproject in cijfers uit te drukken. Het planten van bomen in een stad is bijvoorbeeld goed als afkoeling, maar bespaart niet direct geld en levert ook geen meetbaar rendement op voor een investeerder. Dit maakt het moeilijk om investeerders en voldoenden kapitaal te vinden om projecten te financieren.
- 🛣 Langetermijnvisie – Adaptatiemaatregelen vergen een langetermijnvisie en steun van heel wat belanghebbenden. Dit kan moeilijk te realiseren zijn wanneer politici en stadsambtenaren een kort ambtstermijn hebben. Steden hebben behoefte aan grotere strategische kaders voor maatregelen die niet in de prullenbak verdwijnen bij een wissel van de wacht.
- ⏱ Beperkte middelen – Het aantrekken van financiering is niet voor doetjes, en vereist een sterk team om te onderhandelen over tarieven, investeerders te overtuigen van het rendement en alle lokale regels en voorschriften te volgen. Steden met beperkte middelen en expertise om financiering voor adaptatieprojecten te werven, hebben het vaak moeilijk om de nodige veranderingen te bewerkstelligen.
- 👤 Afdelingen die werken als silo’s – De meeste steden hebben geen specifieke afdeling voor klimaatadaptatie. Die maatregelen vallen meestal onder de verantwoordelijkheid van afdelingen als waterbeheer, vervoer, natuurbehoud en gezondheid. Als deze departementen niet op één lijn zitten wat betreft adaptatiemaatregelen, is het erg moeilijk om transformatieve maatregelen te financieren.
Innovatieve manieren om klimaatadaptatie in uw stad te financieren
Het aantrekken van financiering voor klimaataanpassing brengt grote uitdagingen met zich mee - maar ook heel wat kansen. Om dit probleem aan te pakken, hebben steden over de hele wereld gekozen voor innovatieve benaderingen van traditionele financiering, en hebben ze nieuwe manieren bedacht om klimaatadaptatie te financieren. Wij hebben een aantal van de beste manieren op een rijtje gezet en geven een aantal voorbeelden van steden die het voortouw nemen.
Privé financiering – De meeste woonwijken of appartementencomplexen zijn ontworpen door verder onbekende projectontwikkelaars. Die gebouwen zijn zelden ontworpen met het oog op klimaatadaptatie. Privéfondsen zijn een manier om inwoners meer zeggenschap te geven over de adaptatieprojecten in hun stad.
- Voorbeeld - Vrijburcht is een multifunctioneel woon-werkcomplex in Amsterdam. De toekomstige bewoners hebben het project samen ontwikkeld, inclusief het dragen van de risico's van de voorfinanciering. Dit gaf de toekomstige bewoners meer controle om het meest aantrekkelijke en duurzame gebouw te ontwikkelen waarin zij wilden wonen.
Groene obligaties – Environment, Social and Governance (ESG) investeringen via groene obligaties worden steeds populairder bij pensioenfondsen en vermogensbeheerders. Steden moeten op deze trend inspelen en investeringen van hun burgers bevorderen. Pensioengerechtigde inwoners zouden hun fondsbeheerder kunnen opdragen om te investeren in obligaties die door hun stad zijn uitgegeven - wat rendement oplevert en tegelijk het voordeel biedt dat ze in een groenere, schonere stad wonen.
- Voorbeeld – De stad Parijs heeft in 2015 een groene obligatie van 300 miljoen euro uitgegeven. Zo’n 20% van de middelen is bestemd voor adaptatiemaatregelen - het planten van bomen en het aanleggen van groene ruimten. Deze aanpassingsmaatregelen besparen waarschijnlijk geen geld, maar ze worden aangevuld met andere projecten in de investering. Ongeveer 50% van de middelen ging naar energie-efficiëntiemaatregelen, zoals renovaties van sociale woningen en verbetering van de openbare verlichting. Het is zinvol om maatregelen op deze manier te bundelen, zoals we in dit artikel aanhalen.
Financiële stimulansen – Door het groeiend bewustzijn voor maatregelen tegen klimaatverandering willen meer en meer mensen betrokken raken en hun rol spelen. Het bieden van stimulansen zoals subsidies en belastingverminderingen voor klimaatactieprojecten is één manier om het publiek te laten delen in de kosten..
- Voorbeeld – Hamburg is de koploper bij de ontwikkeling van groene daken in Europa. Als onderdeel van hun "Groene Dak Strategie” stellen ze subsidies beschikbaar voor de aanleg van groene daken op residentiële en commerciële gebouwen. Subsidies tot 60% van de installatiekosten moedigden inwoners aan om de stad groener te maken. 🌳
Crowdfunding – De "power of the crowd" mag niet worden onderschat! Crowdfunding groeit snel en veel startende ondernemingen worden gefinancierd door collectieve investeringen van duizenden individuen. Dezelfde aanpak kan worden toegepast op de financiering van klimaataanpassing. Burgers kunnen kleine bedragen bij elkaar leggen om hun stad voor zichzelf en anderen te verbeteren.
- Voorbeeld – Burgers in Gent gebruikten crowdfunding om hun stad duurzamer te maken. Zo financierden ze klimaatadaptatieprojecten zoals de ontwikkeling van stadslandbouw en eetbare straten.
Publiek-private partnerships – Maatregelen tegen klimaatverandering vergen enorme investeringen in adaptatieprojecten. Om dit kapitaal op te halen, zijn er meer publiek-private partnerschappen nodig. Dit soort financiering heeft er al eerder voor gezorgd dat snelwegprojecten en andere grote infrastructuur zoals ziekenhuizen werden gebouwd.
- Voorbeeld – Voor de ontwikkeling van de wijk "Zorrotzaurre" in Bilbao is een publiek-private samenwerking opgezet. Het project, dat anders waarschijnlijk niet ontwikkeld werd, is daardoor extra ‘klimaatpositief’ opgevat..
Meer investering, meer actie
Klimaatverandering is een strijd op twee fronten. We moeten onze uitstoot beperken, zodat we de situatie niet erger maken. En we moeten ons aanpassen aan de gevolgen van de klimaatverandering die al vastliggen. Beide gebieden hebben nood aan veel meer investeringen, als we een kans willen hebben om de klimaatverandering te verslaan. Een goede manier om de investeringsuitdagingen aan te gaan is een multisolving aanpak. Een stad kan bijvoorbeeld gemakkelijker kapitaal ophalen door bestaande infrastructuurprojecten te koppelen aan acties die op klimaatgebied. Lees meer over multisolving in dit artikel.
Projecten voor klimaatadaptatie verdienen bijzondere aandacht. Ze kunnen inwoners niet alleen helpen het hoofd te bieden aan de gevolgen van de klimaatverandering, maar zij bieden ook een kans om onze steden tegelijkertijd aangenamer en leefbaarder te maken. Denk aan groene daken die nieuwe sociale ruimten in steden creëren.🍻 Dit soort projecten moet je niet enkel zien als initiatieven met laag rendement, maar veeleer als projecten voor de transformatie van steden.
Antonio is de klimaatactie specialist van Futureproofed. Zijn expertise is onder andere onderzoek naar mitigatie- en adaptatiemaatregelen, stedelijke klimaatadaptatie, lokale klimaatgegevens en meer. Wanneer hij niet hard aan het werk is om steden te helpen duurzamer te worden, is hij te vinden op de fiets over de Vlaamse velden.
Schrijf je in voor de Futureproofed Nieuwsbrief 📬
Een nieuwsbrief voor ambitieuze stadsteams en burgemeesters die actie ondernemen op het gebied van klimaatverandering. Schrijf je in voor educatieve artikelen, tips voor klimaatactie, verhalen en inspiratie van ons Futureproofed team, direct afgeleverd in je inbox - één keer per maand.
