Ontmoedigd door de vele negatieve gevolgen van klimaatopwarming en door het gebrek aan politieke moed: de strijd aangaan tegen klimaatverandering lijkt soms uitzichtloos. Het boek Drawdown: the most comprehensive plan ever proposed to reverse global warming biedt echter wel een oplossing. Met hoopgevende getuigenissen, verduidelijkende cijfers en heel veel onderzoek kwamen dit boek tot stand. Ze stelden een overzichtelijk plan op met de maatregelen waar we het meest belang aan moeten hechten en welke momenteel minder dringend zijn. Hun top 80 hebben we voor jou ingekort naar de top vijf. De volledige lijst vind je terug in het boek en op hun website.
Drawdown
De aarde warmt op. Het zeeniveau stijgt. Natuurrampen teisteren het Zuiden. De klimaatverandering valt niet meer te ontkennen, nu luidt enkel nog de vraag: wat gaan we er aan doen? Het is een uitdaging van enorme omvang, die meerdere ingrijpende maatregelen vereist om ze aan te pakken. Welke maatregelen dat dan juist zijn, hoeveel impact die hebben en hoeveel ze zullen kosten blijft echter een groot vraagteken. Met deze gedachte gingen ze bij Drawdown aan de slag, en stelden ze een plan op met de 80 belangrijkste maatregelen om de opwarming van de aarde terug te draaien.
Voor elke maatregel werden verschillende scenario’s opgesteld waarbinnen het al dan niet mogelijk is om de hoeveelheid CO2 in de lucht naar beneden te trekken (vandaar de titel: draw-down). De drie mogelijke scenario's zijn het plausibele scenario, het drawdown scenario en het optimale scenario. Het plausibele scenario is een realistische voorspelling van de hoeveelheid CO2 die gereduceerd zal worden. Het drawdown scenario is wat er gebeurt wanneer we de conservatieve bias wegdenken, dit scenario voorspelt een netto daling in CO2 tegen 2050 bij implementatie van alle 80 maatregelen. De optimale voorspelling is tot slot het best-case scenario.
Top 5
Hieronder een overzicht van de vijf meest impactvolle maatregelen die doorgevoerd kunnen worden. Daarnaast telkens de hoeveelheid gereduceerde CO2 tegen 2050 volgens het plausibele scenario.
5. Herstellen van de tropische regenwouden
61,23 gigaton CO2 gereduceerd
Tropische regenwouden zorgen voor de grootste CO2 opname ter wereld. Toch is er door ontbossing al 30% volledig verdwenen, en nog eens 20% zwaar beschadigd. We verliezen onze regenwouden hoofdzakelijk aan de groei van de landbouwsector. De meeste gekapte gronden worden gebruikt om vee op te laten grazen, of om veevoeder te produceren.
De boskap stoppen of verminderen kan dus een enorme impact hebben op het klimaat. Daarnaast is er nood aan restoratie van deze gedegradeerde gronden. Hierbij is het belangrijk om niet enkel bomen bij te planten, maar effectief te zorgen dat er opnieuw een gezond ecosysteem ontstaat. Des te meer schade de ecosystemen nu dus ondergaan, des te duurder en complexer het zal worden om ze te herstellen. Deze boodschap begrepen ook de mensen achter de Bonn Challenge en de New York Declaration on Forests. Zij stelden de doelen op om 150 miljoen hectaren bos te restoreren tegen 2020, en maar liefst 350 miljoen hectaren tegen 2030: dat is bijna 10 maal de oppervlakte van Duitsland!
4. Planten-gebaseerd dieet
66,11 gigaton CO2 gereduceerd
Zoals het vorige puntje al liet uitschijnen, is de moderne veeteelt enorm schadelijk voor het milieu. De meest conservatieve schatting zegt dat de sector verantwoordelijk is voor minstens 15% van de emissies wereldwijd. Realistischere studies wijzen zelfs richting 50% en meer. De University of Oxford heeft een uitgebreid model uitgewerkt in geval van een wereldwijde transitie naar een veganistisch dieet. De resultaten spreken voor zich: 70% minder emissies en globale sterftecijfers zakken met 6 tot 10%. Deze wereldwijde verbetering van gezondheid heeft tot gevolg dat er meer dan 1 biljoen dollar ($ 1.000.000.000.000) uitgespaard zou worden in de gezondheidszorg.
Dat veeteelt een grote impact op het milieu heeft, weten ook de makers van de documentaire Cowspiracy. Zij leggen tot in de puntjes uit hoe het komt dat vlees eten zo schadelijk is voor het milieu.
3. Minder voedselverspilling
70,53 gigaton CO2 gereduceerd
Het produceren van voedsel is voor heel veel mensen een essentiële bron van inkomsten. Toch wordt meer dan een derde van het geproduceerde voedsel wereldwijd verspild. En dat terwijl er 800 miljoen mensen honger lijden. De plek in deze top vijf wordt echter pas volledig duidelijk wanneer we eens kijken naar de emissies veroorzaakt door al dat verspilde voedsel: 4,4 gigaton CO2 per jaar. De uiteindelijke samenvatting is: Mensen die honger lijden krijgen geen toegang tot eten, het eten dat niet wordt geconsumeerd warmt onze aarde op.
Wat kunnen we doen? In landen met een laag inkomen is het essentieel om de infrastructuur te verbeteren. Bij landen met een hoger inkomen moeten grootschalige veranderingen doorgevoerd worden voor verkopers en consumenten. Essentieel is het invoeren van een gestandaardiseerd labelsysteem. Het huidige systeem zorgt voor veel verspilling door verwarring omtrent de betekenis van de 'te gebruiken voor' en 'te verkopen tot' labels. Daarnaast moet er ook een markt zijn voor de 'lelijke' producten. Verder moeten nationale doelen en regelgevingen zorgen voor de nodige aanmoediging om grote verandering teweeg te brengen.
2. Bouwen van onshore wind turbines
84,6 gigaton CO2 gereduceerd
Vandaag zorgen 314 000 wind turbines wereldwijd al voor bijna 4% van de elektriciteit. En dat zal binnenkort nog veel meer zijn. Windturbines hebben een kleine voetafdruk, meestal niet meer dan 1% dan het land waarop ze gebouwd zijn. Door de voorspelde kostenreductie zal windenergie binnenkort de goedkoopste energiebron zijn. De huidige productiekosten bedragen 2,9 cent per kWh voor windenergie en 5,7 cent per kWh voor zonne-energie.
Er is wel aandacht nodig voor de opslag van al deze energie. Wind is er namelijk niet altijd. Hierdoor rijst de vraag hoe we gaten van windstilte gaan overlappen bij grotere afhankelijkheid van deze energiebron. De oplossing lijkt simpel: investeren in de nodige infrastructuur voor de transmissie en opslag van windenergie.
De huidige staat van windturbines in België lees je in dit artikel.
1. Management van koelmiddelen
89,74 gigaton CO2 gereduceerd
Om gebouwen of frigo’s koel te houden, bevatten koelsystemen bepaalde koelmiddelen. Deze chemische stoffen hebben gemeen dat ze hitte gemakkelijk absorberen en loslaten. Vroeger waren dit de zogenaamde CFK's (chloorfluorkoolstofverbindingen) of HCFK's (hydrochloorfluorkoolstofverbindingen). Wanneer ontdekt werd dat ze de oorzaak waren van het gat in de ozonlaag, zijn ze vervangen door HFK’s (hydrofluorkoolstof-verbindingen). Deze HFK’s hebben dan wel geen effect meer op de ozonlaag, hun capaciteit om de aarde op te warmen is wel tot 9 000 keer groter dan die van CO2.
Door de groeiende uitdagingen rond klimaatopwarming en deze kennis over de koelmiddelen, zijn er ambtenaren van 170 landen samengekomen in Rwanda in 2016 om dit probleem op te lossen. Het leidde tot het opmerkelijke Kigali akkoord, waarbij de wereld vanaf 2019 begint met het uitfaseren van HFK’s in rijkere landen, en vanaf 2024 sluiten de armere landen ook aan. Dit historische akkoord is, in tegenstelling tot het Parijsakkoord, wel verplicht voor alle landen. De impact ervan wordt geschat op een temperatuurreductie van meer dan 0,5°C. Een duidelijk voorbeeld dat politiek een grote verantwoordelijkheid kan opnemen in de strijd tegen de opwarming van de aarde!
Deze top vijf is maar het tipje van de smeltende ijsberg wat betreft oplossingen voor klimaatopwarming. Ze deelden al hun bevindingen op hun website: hier vind je ook de rest van de maatregelen en de achterliggende informatie.
